Het blijft verbazen dat het loten van burgers in sommige kringen al veel eerder leefde dan je zou verwachten. Zo schreef de inmiddels overleden Maurice Pope al in de jaren tachtig van de vorige eeuw een visionaire verhandeling over het geven van macht aan gelote burgers, die geen uitgever toen wilde publiceren. Nóg verder terug, in 1936, verscheen in Frankrijk een boek met een pleidooi voor een geloot lagerhuis.
Maar onlangs wees de bevlogen democratiepublicist Arthur Massicot op zijn website Démocurieux op een opmerkelijk voorstel uit de Verenigde Staten: al in 1972 deden drie onderzoekers, te weten Dennis Mueller, Robert Tollison en Thomas Willett, daar een voorstel voor een gelote burgerkamer, in beginsel als aanvulling op het bestaande stelsel met verkiezingen. Want het was deze drie onderzoekers volslagen duidelijk: kiezers kennen de kandidaten slecht, onder druk van verkiezingen nemen gekozenen nogal eens beslissingen die niet in het algemeen belang zijn, en de stem van minderheden valt in een districtenstelsel al snel geheel weg.
De gelote burgerkamer die ze als oplossing zagen, zou zo'n 500 à 1000 burgers in omvang kunnen zijn, om ervoor te zorgen dat de kans op een juiste afspiegeling van de bevolking groot genoeg zou zijn. De kosten zouden meevallen in vergelijking met de campagnebudgetten van de politieke partijen.
Een aantal zaken bleven echter niet goed uitgewerkt. Zo zagen ze zowel voor- als nadelen in het toepassen van getrapte loting (stratificatie) om langs die weg een juiste afspiegeling af te dwingen. Ook de hoogte van de vergoeding was een punt van aandacht, alsmede de lengte van de zittingsduur: kort of juist lang.
Ze zagen tot slot vijf manieren om burgerloting in het bestaande stelsel in te passen: van een adviserende burgerraad die op het initiatief van het Congres of de president bijeengeroepen zou kunnen worden, tot en met een permanente Burgerkamer die de huidige twee kamers geheel zou vervangen.
Bronnen:
- Le modèle de Mueller, Démocurieux, 15 juli 2023
- Representative democracy via random selection, door Dennis Mueller, Robert Tollison en Thomas Willett, 1972
Zie ook:
- Loting in de Verenigde Staten
- Institutionalisering van loting
- Gelote senaten
- Democratie betekende toch echt loting