Kun je stemmen tegen verkiezingen? Ja, dat kan. En zonder dat je normale stem verloren gaat.
Hieronder kun je lezen hoe dat moet.

Maar eerst: waaróm zou je tegen verkiezingen stemmen?

Omdat verkiezingen niet democratisch zijn
Twee eeuwen geleden werden verkiezingen namelijk niet ingevoerd om democratie mogelijk te maken, maar om democratie tegen te houden. Tot die tijd betekende democratie altijd: het steeds opnieuw loten van burgers, en hen een beslissing laten nemen. Zo ging dat in het oude Athene, waar democratie 2500 jaar geleden ontstaan is. Verkiezingen vond men in het oude Athene juist niet democratisch. Democratie komt van het woord 'demos', volk, en betekent zoiets als 'het volk regeert'. En 'het volk', dat was volgens de oude Atheners toch echt iets anders dan een gekozen elite van zogenaamd beter geschikte mensen.

Pas in de 19e eeuw is men verkiezingen democratisch gaan noemen
Dat was dus pas na 1800. Het idee van burgerloting was na de revoluties in Frankrijk en de VS een serieuze optie. Maar loting werd door de elite welbewust buiten de deur gehouden. Hier en daar werd loting ingevoerd binnen de rechtspraak. Maar voor de politiek koos de elite voor verkiezingen, vooral omdat men bang was voor democratie, dus voor het loten van burgers. Eerste Kamers werden ingevoerd als extra beveiliging tegen directe invloed van het volk, tegen democratie dus. En in de loop van de tijd raakte burgerloting steeds meer in de vergetelheid. Na 1900 kregen ook arbeiders en vrouwen stemrecht, en vooral na de Tweede Wereldoorlog hebben verkiezingen redelijk gewerkt. In die tijd leken gekozenen ook wat meer op hun kiezers dan nu. Verkiezingen lijken democratisch omdat iedere volwassene mag stemmen en iedere stem even zwaar telt. Maar op iemand stemmen blijft het weggeven van je macht. En bij het passieve kiesrecht, dus het gekozen wórden, is lang niet zoveel gelijkheid als bij het actieve kiesrecht, het kiezen: een doorsnee burger heeft immers niet dezelfde middelen en kansen als een ervaren partijpoliticus om op een kieslijst te komen, verkozen te worden, en te delen in regeringsverantwoordelijkheid.

Verkiezingen veroorzaken inmiddels overal enorme problemen
De problemen die verkiezingen wereldwijd veroorzaken kunnen we elke dag zien op het nieuws. Die problemen ontstaan onder meer doordat de mensen die we kiezen te weinig lijken op de bevolking, te veel bezig zijn met een voortdurende verkiezingscampagne en er steeds minder goed in slagen om de problemen van de samenleving op te lossen. Verkiezingen hebben dus hun langste tijd gehad. En experimenten met burgerloting blijken ondertussen uitstekend te werken. Deze site staat vol met voorbeelden, van over de hele wereld, en vooral uit de landen om ons heen: kijk op de homepage en op Nieuws. Bekijk ook deze korte video over verkiezingen, democratie en loting. Maar hoe komen we van die verkiezingen af? Dat kan niet zomaar in één keer; dat kan alleen geleidelijk. Maar het gaat niet vanzelf. We moeten ergens beginnen. Bijvoorbeeld door te 'stemmen tegen verkiezingen'.

Hoe stem je tegen verkiezingen?

Schrijf het op je stembiljet
Je stemt gewoon zoals altijd, door één rondje in te kleuren. Daarna schrijf je met je stempotlood ergens op een leeg gedeelte van je stembiljet bijvoorbeeld Tegen Verkiezingen, of Voor Loting. Wat weinig mensen weten, is dat je stem daardoor niet ongeldig wordt.

Je stem blijft geldig
Volgens de Kiesraad is iets schrijven op een stembiljet namelijk in orde, zolang de stemmentellers er maar niet achter kunnen komen van wie het stembiljet is. De Kiesraad geeft op zijn website duidelijke voorbeelden van geldige en ongeldige stembiljetten. Kortom, je uitgebrachte stem blijft dus gewoon geldig. Er is overigens één uitzondering. Als je blanco stemt, dus geen rondje inkleurt, maar wél iets op je stembiljet schrijft, dan wordt deze blanco stem ongeldig verklaard. Dan telt je stem dus niet mee als blanco stem, want een blanco stem telt alleen als je stembiljet helemaal onbeschreven is. Als het je niets kan schelen dat je blanco stem ongeldig wordt verklaard, dan kun je alsnog iets op je stembiljet schrijven.

Voorbeeld van een geldig stembiljet met een erbij geschreven tekst erop

Bron: www.kiesraad.nl, voorbeeld nummer 3 van pdf download

Stemmentellers kennen de regels
Medewerkers van stembureaus krijgen instructie en kennen de regels: zie bijvoorbeeld deze tweet van een medewerkster: 

Ben je toch bang dat de stemmentellers jouw stem ongeldig zullen verklaren? Schrijf dan stemtegenverkiezingen.nl of stemvoorloting.nl op je stembiljet. Dan komen ze uit op deze pagina, met de verwijzing naar de Kiesraad, en kunnen ze zelf lezen dat jouw stem gewoon geldig is, ook al heb je er wat bijgeschreven.

Deel het op sociale media
Nog even dit. Stembiljetten met daarop Tegen Verkiezingen zullen helaas niet apart geteld worden. Maar hoe meer mensen eraan meedoen, hoe duidelijker de boodschap wordt. Maak in het stemhokje een foto van je stem tegen verkiezingen en laat die aan iedereen zien op X (Twitter), Facebook, Instagram, Snapchat, Mastodon, Bluesky, Threads, of waar dan ook. Overweeg om dit voor de zekerheid pas te doen nádat de verkiezingsuitslag officieel is vastgesteld, want anders kan jouw stembiljet wellicht traceerbaar worden naar jou en dus in principe alsnog ongeldig worden verklaard.

Zelf campagne voeren tegen verkiezingen
Help mee en voer zelf campagne tegen verkiezingen! Ga naar zelf campagne voeren, download daar de pdf met  'Stem Tegen Verkiezingen' en lees hoe je zelf posters kunt bestellen, hoeveel dat ongeveer kost, hoe je posters plakt en waar in je gemeente je dat kunt doen. Succes!