In Chili is op 4 juli jl. een commissie voor het opstellen van een nieuwe grondwet aan het werk gegaan. De huidige grondwet werd in 1980 ingesteld door dictator Pinochet. Hoewel er geen gelote burgers zitting zullen nemen in de commissie, verdient dit proces toch aandacht, en wel om de volgende redenen:
- Een hele grondwet wordt meestal pas gewijzigd bij dekolonisering, staatsgrepen of een overgang naar een stelsel met vrije verkiezingen; processen die nu in Chili niet aan de orde zijn.
- De roep om een nieuwe grondwet komt voort uit de enorme onvrede die er in Chili heerst over het functioneren van het huidige politieke bestel.
- De leden van de commissie zijn direct gekozen en staan voor een groot deel los van de impopulaire, gevestigde politieke machtspartijen.
- De opdracht die de Chileense bevolking aan de leden van de grondwetscommissie heeft meegekregen, luidt als volgt: 'Vernieuw het kapotte politieke stelsel en maak onze democratie weer democratisch'. Hoewel er in artikelen over de commissie nergens gesproken lijkt te worden over burgerloting, is er misschien een kans dat burgerloting een rol gaat spelen in de nieuwe grondwet. Ook kan het zo uitpakken dat toekomstige grondwetswijzigingen gemakkelijker op initiatief van burgers kunnen worden geïnitieerd, wat de kans op de invoering van burgerloting op termijn ook zou kunnen vergroten. Maar dan moet de commissie natuurlijk wel in haar opdracht slagen en de gestelde kaders niet te buiten gaan.
Het grondwetsvoorstel zal per referendum worden voorgelegd aan de bevolking.
Bij het in Tegen Verkiezingen beschreven proces van het opstellen van een nieuwe grondwet voor IJsland (2010-2012) werd overigens ook geen gebruik gemaakt van gelote burgers: burgers mochten zichzelf voordragen als ze dertig handtekeningen konden verzamelen, en konden aanvankelijk worden gekozen, maar werden uiteindelijk toch aangesteld door het parlement. De nieuwe grondwet kreeg bij een referendum (2012) de steun van tweederde van de IJslandse kiezers, maar werd niet aangenomen door het parlement.
Bronnen:
- Chili begint aan uniek experiment: door het volk gekozen commissie schrijft een nieuwe Grondwet, de Volkskrant, 4 juli 2021
- Fourth of July and the reinvention of modern democracy, SWI/swissinfo.ch, 3 juli 2021
- Chile elected delegates to draft a new constitution — and it’s not tilted toward the elites, The Washington Post, 24 juni 2021
Zie ook:
- Chile’s Rejection (Camila Vergara, 9 September 2022)
- « Les assemblées tirées au sort ont fait la preuve qu’elles fonctionnent »
door Hélène Landemore en Claudia Chwalisz, Le Monde, 15 september 2022