Génération Nomination is een in 2015 opgerichte Zwitserse organisatie die een grondwetswijziging beoogt die het mogelijk moet maken om de Zwitserse Nationalrat, vergelijkbaar met de Tweede Kamer, om te vormen tot een gelote burgerkamer. Ingelote burgers zouden na een jaar scholing voor een periode van vier jaar zitting kunnen nemen in deze raad. Zowel de scholing als de functie zouden in deeltijd zijn, met behoud van baan. Ingelote burgers zouden het recht krijgen om deelname te weigeren. Elk jaar zouden vijftig van de tweehonderd zetels opnieuw ter beschikking komen voor nieuwe gelote burgers.
De andere federale wetgevende kamer in Zwitserland, de Ständerat, met daarin uit elk kanton twee gekozen volksvertegenwoordigers, een soort Eerste Kamer dus, zou gewoon gehandhaafd blijven. Beide kamers zouden dezelfde bevoegdheden houden, en wetgeving zou door beide kamers goedgekeurd moeten worden. Het idee om, zoals in deze opzet, niet de senaat maar juist het lagerhuis te loten en de senaat te kiezen, is overigens een opzet waar ook politiek denker Keith Sutherland, scepticus als het gaat om systemen met alleen maar loting en dus zonder verkiezingen, een voorstander van is.
Tegenstander van het slechts selecteren van de leden van een kamer op basis van loting in plaats van verkiezing — en verder dus alles hetzelfde laten — is politicoloog James Fishkin, veteraan in de wereld van burgerberaden, die hij deliberative polls noemt. Fishkin voorziet dat gelote burgers die langdurig in een kamer zitten en daarin net zoals gekozenen meerdere rollen combineren (agenderen, uitwerken, eindstemmen en procesbewaking) uiteindelijk dezelfde problematische gedragingen gaan vertonen als gekozen volksvertegenwoordigers, zoals bijvoorbeeld fractievorming en koehandel (uitruil van minderheidsstandpunten).
Een oplossing die Terrill Bouricius daarvoor heeft bedacht, is multi-body sortition: niet één gelote kamer, maar een stelsel van meerdere kamers (dus bodies met roulerende gelote burgers), met elk een eigen taak: agendering, aparte panels per uit te werken onderwerp, een burgerjury voor eindstemming, en diverse kamers die het lotingsproces zélf evalueren en bewaken. De Oost-Belgische burgerdialoog is, hoewel deze niet beslisbevoegd is, een bescheiden voorbeeld van multi-body sortition: de agendering en terugkoppeling naar de gekozen kamer door de burgerraad is er gescheiden van de uitwerking van de onderwerpen door aparte gelote panels.
Tenslotte is er ook nog het model van Alex Kovner: laat een kamer met gekozen leden van politieke partijen in stand, maar dan met als taak het doen van met elkaar concurrerende voorstellen, door coalities van niet zoals gangbaar minimaal de helft plus één zetel, maar van bijvoorbeeld minimaal 20 of 30 procent van de zetels. Een omvangrijke gelote burgerjury kiest daaruit dan de meest aantrekkelijke voorstellen.
Voor nog te bedenken en verder uit te werken systemen van loting, al dan niet in combinatie met verkiezingen, is in het najaar van 2022 de in Parijs gevestigde organisatie DemocracyNext opgericht.
Bron:
-
Génération nomination, Démocurieux, 25 februari 2023
Zie ook: